AIDS: Ενημέρωση, η καλύτερη πρόληψη!

Το Σύνδρομο της Επίκτητης Ανοσοβιολογικής Ανεπάρκειας (Acquired Immune Deficiency Syndrome) αποτελεί ανίατη λοιμώδης νόσος που οφείλεται στον ιό HIV (Human Immunodeficiency Virus) και εμφανίστηκε πρώτη φορά στα τέλη της δεκαετίας του 1970 στην Αφρική. Επίσημα ανιχνεύθηκε το 1981 από τις υπηρεσίας υγείας των ΗΠΑ και αφορούσε περιστατικά ομοφυλόφιλων ανδρών στο Λος Άντζελες. Ομολογουμένως λόγω της αύξησης κρουσμάτων σε άτομα που ανήκαν σε αυτήν την περιορισμένη πληθυσμιακή ομάδα, το AIDS αρχικά χαρακτηρίστηκε ως ‘’καρκίνος ή νόσος των ομοφυλόφιλων’’. Αργότερα μολύνθηκαν και άλλες ομάδες , οι σήμερα λεγόμενες ‘’ομάδες υψηλού κινδύνου’’ στις οποίες ανήκουν οι τοξικομανείς και οι αιμορροφιλικοί.

        O ιός του AIDS προήλθε από συνεχείς μεταλλάξεις ενός ιού που προσβάλει τον αφρικανικό πίθηκο αλλά ως σήμερα είναι άγνωστο πώς μεταδόθηκε στον άνθρωπο. Η εξάπλωση του ιού HIV έχει αποκτήσει εκρηκτικές διαστάσεις καθώς αποτελεί έναν από τους μεγαλύτερους κινδύνους για την παγκόσμια υγεία. Επιδημιολογικά, ο αριθμός των θυμάτων με AIDS μόνο για το 2007 εκτιμήθηκε από 1,9-2,4 εκατομμύρια παγκοσμίως. Υπολογίζεται ότι μέχρι σήμερα έχουν πεθάνει περίπου 25 εκατομμύρια άνθρωποι και 40 εκατομμύρια είναι φορείς της νόσου.

Πού ανιχνεύεται ο ιός και πως μεταδίδεται?

Ο HIV ανιχνεύεται κυρίως στο αίμα, στο σπέρμα, στις κολπικές εκκρίσεις, στο σάλιο, στα δάκρυα, στον ιδρώτα, στο μητρικό γάλα και στο εγκεφαλονωτιαίο υγρό. Όμως στο σπέρμα, στο αίμα και στις κολπικές εκκρίσεις ανευρίσκεται σε πολύ μεγάλες συγκεντρώσεις. Από αυτό συνεπάγεται ότι η μετάδοση μπορεί να επέλθει από  μετάγγισή αίματος με αίμα που δεν είναι προηγουμένως ελεγμένο και πιστοποιημένα αρνητικό σε HIV, με την χρήση ήδη χρησιμοποιημένης σύριγγας μιας χρήσεως και κατά την σεξουαλική επαφή με άτομο φορέα της νόσου. Συχνά παρατηρείτε η λεγόμενη ‘’κάθετη μετάδοση’’ από την μητέρα-φορέα προς το νεογνό κατά τον τοκετό. Αντιθέτως, ΔΕΝ μεταδίδεται μέσω εντόμων, με το σάλιο, τον ιδρώτα, με φιλιά, με χειραψίες, με ασπασμούς σε κοινωνικές εκδηλώσεις, με την κοινή χρήση αντικειμένων και συσκευών φαγητού ή από τουαλέτες, πισίνες και θάλασσες.

Διάγνωση της νόσου

Δύο τρόποι επιτρέπουν την διάγνωση της νόσου αυτής. Είτε ανίχνευση του ίδιου του RNA ιού είτε με ανίχνευση των ειδικών αντισωμάτων κατά του ιού στο αίμα του ασθενούς. Για την ανίχνευση των ειδικών αντισωμάτων είναι απαραίτητο να περιμένουμε την παρέλευση 6 εβδομάδων έως και 6 μηνών από την εισβολή του ιού στον οργανισμό. Μια λογική σκέψη θα μας έκανε να αναρωτηθούμε  γιατί η λοίμωξη από τον ιό δεν καταπολεμείται με την παραγωγή τον ειδικών αντισωμάτων και την λειτουργία της ανοσοβιολογικής απόκρισης. Δυστυχώς, ο ιός πολλαπλασιάζεται ανεξέλεγκτα και η ύπαρξη αντισωμάτων δεν σημαίνει αυτομάτως ίαση και ανόσια. Ο ιός συνυπάρχει στο μολυσμένο άτομο παράλληλα με τα αντισώματα που έχουν παραχθεί γι’ αυτόν.

Πορεία της νόσου

        Αρχικά ο ασθενής εμφανίζει πρωτοπαθής λοίμωξη ,ο ιός με την είσοδο του στον οργανισμό συνδέεται με τους ειδικούς υποδοχείς της μεμβράνης των λεμφοκύτταρων και μολύνει ένα περιορισμένο αριθμό αυτών. Αυτή η περίοδος διαρκεί 1-2 βδομάδες και ο ασθενείς δεν αναπτύσσει αντισώματα κατά του ιού. Στο διάστημα αυτό εμφανίζει λοιμώξεις οι οποίες γρήγορα παρέρχονται και δεν κινούν την υποψία για ύπαρξη του ιού. Το άτομο αποκτά τον χαρακτηρισμό ‘’οροθετικός’’ ή ‘’φορέας’’ καθώς φέρει τον ιό . Αποκτά την δυνατότητα να μολύνει άλλα άτομα εν αγνοία του λόγω του ότι δεν υπάρχουν ενδείξεις και εργαστηριακά ευρήματα που να υποδηλώνουν την ύπαρξη του ιού, όμως το άτομο δεν πάσχει ακόμα από ανοσοβιολογική ανεπάρκεια.

Στην συνέχεια επέρχεται η φάση της ασυμπτωματικής λοίμωξης, ο ιός μετατρέπει το γενετικό του υλικό από RNA σε DNA με την δράση της αντίστροφης μεταγραφάσης  και στην συνέχεια το μόριο που δημιουργήθηκε ενσωματώνεται στο γενετικό υλικό του λεμφοκυττάρου. Αυτή τη χρονική στιγμή  το γενετικό υλικό του ιού κατάφερε και ενσωματώθηκε. Ο HIV παραμένει ανενεργός. Αυτό το στάδιο ευρέως χαρακτηρίζεται και ως ‘’λανθάνουσα κατάσταση’’ και ο ασθενής συνεχίζει να μεταδίδει το ιό.
Αυτή η κατάσταση αποτελεί μια περίοδο επώασης η οποία μπορεί να διαρκέσει 7 έως 10 χρόνια.

Μελλοντικά, ο ιός θα ενεργοποιηθεί, θα αρχίσει να πολλαπλασιάζεται και ακολουθεί η φάση της συμπτωματικής λοίμωξης. Εκδηλώνεται τυπική συμπτωματολογία (υψηλός πυρετός, κεφαλαλγία, απώλεια βάρους και διάρροιες) αλλά και ο απλός έρπητας, ο έρπητας των γεννητικών οργάνων, η κατιντίαση της στοματικής κοιλότητας (λοίμωξη από τον μύκητα Candida albicans) και άλλες ακόμα πιο σοβαρές εκτεταμένες λοιμώξεις. Ο ιός μολύνει και καταστρέφει όλο και πιο πολλά λεμφοκύτταρα και προκαλεί εξασθένιση του αμυντικού συστήματος. Τέλος προκαλείτε πλήρης ανοσοκαταστολή όπου και ο ασθενής γίνεται όλο και πιο ευάλωτος σε παράσιτα, μύκητες, βακτήρια και άλλους ιούς που προκαλούν ευκαιριακές λοιμώξεις. Παράλληλα έχει μεγάλες πιθανότητες να αναπτύξει και διάφορες μορφές καρκίνου. Το άτομο είναι προδιαγεγραμμένο ότι θα οδηγηθεί στο θάνατο.

Αντιμετώπιση AIDS

Το Σύνδρομο Επίκτητης Ανοσοβιολογικής Ανεπάρκειας αντιμετωπίζεται με την χορήγηση κατάλληλων αντιρετροϊκών φαρμάκων. Ο ασθενής επιτυγχάνει την επιμήκυνση του χρόνου ζωής που του απομένει επειδή τα αντιρετροϊκα φάρμακα που διατίθενται στο εμπόριο (όπως τα πιο διαδεδομένα, το AZT και το DCC) καθυστερούν τον πολλαπλασιασμό του ρετροϊου αλλά δεν θεραπεύουν το AIDS. Συγχρόνως, προκαλούν και  σοβαρές παρενέργειες. Δίνεται και φαρμακευτική αγωγή για την αντιμετώπιση των ευκαιριακών λοιμώξεων με αντιβιοτικά. Τις τελευταίες δεκαετίες πραγματοποιούνται έρευνες για την παρασκευή εμβολίου, όμως ο ιός μεταλλάσσεται ταχύρυθμα με πολλούς διαφορετικούς τρόπους και αυτό καθιστά δύσκολο το έργο των ερευνητών.  

Στην Ελλάδα  στα τέλη του Οκτωβρίου του 2007 ο συνολικός αριθμός των οροθετικών HIV ατόμων ( δηλ. των ατόμων που ήταν θετικοί στον ιό HIV ) ανερχόταν σε 8.584. Από αυτούς είχαν νοσήσει με AIDS  συνολικά οι 2.829  και σε θάνατο κατέληξαν 1.552 ασθενείς. Πρόσφατα το AIDS αναδείχθηκε σε μείζον θέμα της ελληνικής κοινωνίας λόγω των ιερόδουλων- φορέων του ιού που έρχονταν σε σεξουαλική επαφή με τους πελάτες τους χωρίς τη χρήση προφυλακτικών μεθόδων.

Ευχαριστούμε την Μάρω Δράκου που μας πρόσφερε αυτό το επιστημονικό και κατατοπιστικό άρθρο για τον ιό του AIDS.