Εποχή κενή νοήματος

 

'Εντβαρντ Μουνκ, Η Κραυγή

  Άραγε πόσοι από εμάς έχουμε αναρωτηθεί τι νοηματοδοτεί τη ζωή μας; Ποιες είναι οι πρωταρχικές αξίες για να είμαι ακριβέστερος ανάγκες σε ατομικό και κοινωνικό επίπεδο; Είναι όντως βασικές, αληθινές ή μήπως ψεύτικες κι ασήμαντες; Ενδεχομένως επιλέγω λάθος στιγμή να μιλήσω για προτεραιότητα αναγκών, όταν ο περισσότερος κόσμος προσπαθεί να πληρώσει λογαριασμούς και να εξασφαλίσει τα προς το ζην μετά βίας την τελευταία τετραετία... Οικονομικές κρίσεις όμως πάντα υπήρχαν και πάντα θα υπάρχουν, ορθότερα θα δημιουργούνται όσο η απληστία των ανθρώπων να πλουτίσουν εις βάρος άλλων μεγαλώνει και η παγκόσμια οικονομική καπιταλιστική “φούσκα” διογκώνεται. Με την ελάχιστη λοιπόν  σοφία μου από την εμπειρική παρατήρηση και την ελάχιστη γνώση μου από το διάβασμα θα προβώ σε κάποιες διαπιστώσεις που αφορούν το σύγχρονο αναπτυσσόμενο-ανεπτυγμένο δυτικό κόσμο (κατά βάση  την Ελλάδα)...

  Ο άνθρωπος ως μέλος της κοινωνίας επηρεάζεται καθημερινά από το τεχνικοοικονομικό σύστημα το οποίο τον περιβάλλει. Στη σύγχρονη καπιταλιστικά δομημένη εποχή που ζούμε το χρήμα και η διαρκής επαύξηση κέρδους και κεφαλαίου αποτελούν προτεραιότητα της κοινωνίας συνεπώς και του ατόμου. Η  άμεση κατανάλωση, ο ανταγωνισμός, ο ατομοκεντρισμός, ο ωφελιμισμός είναι μερικά μόνο από τα παράγωγα του καπιταλισμού... Δεν μπορεί βέβαια να παραβλέψει κανείς την αλματώδη ανάπτυξη της επιστήμης και της τεχνολογίας μέσω αυτού του συστήματος. Σκεφτείτε μόνο ότι ο ο άνθρωπος έχει τη δυνατότητα με την πρόοδο της γενετικής να κλωνοποιεί πολυκύτταρους οργανισμούς και να στέλνει ρομπότ στον Άρη... Οπωσδήποτε ο άνθρωπος έχει φύσει μέσα του τη θέληση για δύναμη και επιβολή αλλά το συγκεκριμένο νεοφιλελεύθερο οικονομικό σύστημα διαβρώνει τον άνθρωπο ακόμη περισσότερο καθιστώντας τον υπόδουλο του χρήματος. Κατά συνέπεια είναι εύκολο να ιεραρχηθούν  λάθος  και οι ανάγκες στην κοινωνία από το πολιτικό σύστημα ενώ το άτομο αδυνατεί να σχηματίσει αξίες ζωής και προσωπική ταυτότητα ζώντας τις περισσότερες φορές μία ζωή κενή νοήματος, έναν βίο αβίωτο...

  Αξίες και ανάγκες ζωής του ανθρώπου όπως η πνευματική καλλιέργεια, η οικογένεια, ο αληθινός έρωτας, η αγάπη για την πατρίδα, η δημιουργία (προσωπική και συλλογική),  η κοινωνία σχέσεων αλληλεγγύης ,ο εθελοντισμός κι ο ακτιβισμός, η άθληση, η πολιτικοποίηση και η ενασχόληση με την τέχνη έχουν αντικατασταθεί από την ανάγκη για διαρκή κατανάλωση και απόκτηση υλικών αγαθών, για εφήμερες σχέσεις, για εθνικισμό, για εύκολο θέαμα και τζόγο, για προβολή και δημοσιότητα (βλέπε μέσα κοινωνικής δικτύωσης) ενώ για πολλούς  η ομάδα και το κόμμα είναι βασικές αξίες ζωής... Δείτε σήμερα πως οδηγούμε και πως παρκάρουμε στους δρόμους, πως συμπεριφερόμαστε σε κάθε τι δημόσιο, σαν να είναι κάτι ξένο, ενώ ανήκει σε όλους μας (βαμμένοι τοίχοι στα πανεπιστήμια, βρώμικα πεζοδρόμια). Στις συζητήσεις δεν μας ενδιαφέρει η αναζήτηση της αλήθειας αλλά να έχουμε εμείς δίκαιο, τα πανεπιστήμια από χώροι διαλογισμού και διανόησης έχουν μετατραπεί σε  “τσιφλίκια” των παρατάξεων και “εργοστάσια” παραγωγής πτυχίων σε άνεργους νέους. Στις μέρες μας κάποιος γίνεται πολιτικός όχι για να προσφέρει ανιδιοτελώς αλλά για να πλουτίσει, η πολιτική από λειτούργημα μετατράπηκε  σε επάγγελμα! Στα νοσοκομεία όποιος έχει φακελάκι προηγείται και η πονηριά έγινε συνώνυμο της εξυπνάδας και μέσο επιβίωσης στην Ελλάδα του 2013... Άραγε υπάρχει κάτι σήμερα που να μπορεί να κομίσει ο  Έλληνας στη διεθνή κοινότητα, κάποια πρόταση πολιτισμού που να ενδιαφέρει πανανθρώπινα και να έχει σημείο ετερότητας από άλλους λαούς; Διότι το να εξακολουθούμε να πιθηκίζουμε, αντιγράφοντας ξένα πρότυπα (διοίκησης, εκπαίδευσης, απονομής δικαιοσύνης κ.τ.λ.) και κάνοντας “ανασκαφές” στην ιστορία μας δεν παράγει ούτε εξέλιξη ούτε πολιτισμό!

  Μία κοινωνία έντονα αντικοινωνική και απάνθρωπη χωρίς ίχνος αξιοπρέπειας και σεβασμού στον πολίτη. Ένας σύγχρονος δυτικός κόσμος δυστυχισμένος είτε βρίσκεται υπό οικονομική κρίση είτε όχι που αν τον συγκρίνουμε με τον τρίτο κόσμο θα διαπιστώσουμε διαφορετική νοοτροπία ανθρώπων, οι οποίοι έχουν όντως πραγματικά προβλήματα (καθημερινής επιβίωσης) κι όμως είναι με το χαμόγελο στα χείλη τους. Και θεωρώ ότι η ευτυχία τους  δεν πηγάζει από τα γονίδια κι από τη φυλή τους αλλά επειδή τα παράγωγα του καπιταλιστικού συστήματος δεν έχουν εισχωρήσει στη συγκεκριμένη κοινωνία. Ας τους λείπει η μόρφωση που παίρνουμε εμείς, παραμένουν όμως άνθρωποι με αρχές και κουλτούρα. Ο άνθρωπος του σύγχρονου δυτικού κόσμου σταδιακά “ρομποτοποιείται” στο πνεύμα ενώ γίνεται πρωτόγονος στη ψυχή...

  Μπορούμε να μιλήσουμε για βαθιά πολιτισμική κρίση, κρίση ταυτότητας των λαών απόρροια και της παγκοσμιοποίησης που ομοιομορφοποιεί τις κουλτούρες του κάθε τόπου, αντικαθιστώντας τις  με κοινά πρότυπα συμπεριφοράς, αξιών, τρόπου ζωής (με τη διαφήμιση να έχει επιτελέσει καταλυτικό ρόλο σ' αυτό το αποτέλεσμα). Δεν γνωρίζω τελικά αν πρόκειται για κρίση ή παρακμή του σύγχρονου πολιτισμού! 'Ισως έχει φθάσει ο καιρός για έναν πνευματικό Διαφωτισμό στο δυτικό κόσμο, ίσως πάλι υπάρχουν κι άλλα περιθώρια πολιτικών-κοινωνικών-οικονομικών ζυμώσεων για να επέλθει μία τόσο σημαντική τομή στην παγκόσμια ιστορία... Απαιτείται όμως και γενναία πολιτική βούληση σε ένα τέτοιο σπουδαίο εγχείρημα. Ιδέες που γεννήθηκαν από τους αρχαίους Έλληνες, όπως το μέτρο και ο ορθός λόγος είναι αναγκαίες για να επαναϊεραρχήσουμε τις ανάγκες μας ως άτομα και ως κοινωνία. Αν αποδεχόμαστε και είμαστε ευτυχισμένοι με τις συνθήκες της σύγχρονης ζωής έχει καλώς... Αν πάλι θέλουμε να τις αλλάξουμε, κάλο είναι να αλλάξουμε πρώτα τον εαυτό μας, έτσι ώστε να γίνουμε κομμάτι της αλλαγής που επιθυμούμε! Φθάνει μόνο να βγούμε από το “σπήλαιο μας” και να αναζητήσουμε τι πραγματικά αξίζει και τι είναι αληθινό. Ίσως τότε ναι , καταφέρουμε να προσεγγίσουμε την ευδαιμονία!